MADDENİN TANECİKLİ YAPISI

A- Atom Nedir?

• Maddenin yapı taşına atom denir.
• Atom çerisinde de daha küçük parçacıklar bulunmaktadır.
• Atom içerisinde proton, nötron ve elektron bulunur.

Proton

• Çekirdekte bulunur.
• Yükü + dır.
• "p" simgesi ile gösterilir.
• Çekirdekte yavaş hareket eder.

Nötron

• Çekirdekte bulunur.
• Yüksüzdür (Nötr).
• Kütlesi protonun kütlesine eşittir.
• "n" simgesi ile gösterilir.
• Çekirdekte yavaş hareket eder.

Elektron

• Çekirdek etrafında çok hızlı hareket eder.
• Katmanda bulunur.
• Yükü (-) dir.
• Kütlesi protonun 1/2000 kadardır.
• "e" simgesi ile gösterilir.

B- Atomla İlgili Kavramlar

Katman

• Elektronların bulunduğu küresel yapıdaki yerlere katman denir.
• Elektronlar katmanlarda hareket ederler.

Atom Numarası

• Atomun sahip olduğu proton sayısı atom numarasıdır.
• Atom numarası atomun kimliğidir.

Nötr Atom

• Proton sayısı ve elektron sayısı eşit olan atomlar nötr atomdur.

Atomun Özellikleri

• Elektron  çekirdeğin etrafında katmanlarda hareket etmektedir.
• Proton ve nötron atomun çekirdekte yavaş hareket eder.
• Atomun hacmini elektronlar oluşturur. Elektronlar çok geniş bir alanda bulunmaktadırlar.
• Bir atomun kimliğini protonlar belirler. Aynı cins atomların proton sayıları da aynıdır.
• Atomun kütlesini proton ve nötronlar belirler. (Elektronlar çok küçük olduğu için ihmal edilebilir.)
• Elektronlar ve protonlar arasındaki çekim kuvveti sayesinde elektronlar etrafa dağılmaz.
• Elektronlar çok hızlı hareket ettikleri için çekirdeğe yapışmazlar.
• Aynı cins her atomun nötron ve elektron sayıları farklı olabilir. Elektronlar alınıp verilebilir, nötron sayıları da değişebilmektedir.

Not: Bir atomu futbol sahası kadar büyüttüğümüzde çekirdek başlama noktasında bulunan bir böcek kadar olsa, elektronların bulundukları hacim futbol sahası kadardır.

C- Tarih Boyunca Atom Hakkında Görüşler

1. Democritus (Demokritus)

Yunanlı bir filozoftur. Maddenin taneciklerden oluştuğu fikrini ortaya attı. Bu taneciklere bölünemez anlamına gelen atomos adını verdi. Bu görüşü bilimsel olarak değil varsayım olarak söylemiştir.

Democritus'un görüşü

1. Bütün maddelerin atomları aynıdır.

2. Atom görülemez ve bölünemez demiştir.

2. John Dalton

Atom hakkında ilk bilimsel açıklamayı yaptı.

Dalton'un görüşü

1. Maddenin en küçük yapı birimi atomdur.

2. Atomlar içi dolu berk kürelerdir.

3. Bütün maddelerin farklı cins atomlardan oluşmuştur.

3. J.J. Thomson (Tamsın)

Pozitif ve negatif yüklerin bulunması ile atom modelinin güncellenmesi gerekti. Thomson atomu üzümlü keke benzettiği modelle açıkladı.

Thomson'un görüşü

1.Eksi yükler (elektronlar) üzüme, kekin kendisi pozitif yüke (protona) benzetmiştir.

2. Eksi yükler hareket etmemektedir.

3. Atom parçalanabilir.

4. Rutherford (Radırfort)

Pozitif yüklere proton adını vermiştir. Protonun bulunduğu yeri çekirdek demiştir. Çekirdek etrafında elektronların hareket halinde olduğunu keşfetti. Yaptığı model güneş sistemine benzetmiştir.

5. Niels Bohr

Bohr atom modeline göre elektronlar çekirdek etrafında rastgele dolanmamaktadır. Elektronlar çekirdeğin belirli uzaklıkdaki katmanlarda bulunmaktadır.

6. Modern Atom Teorisi

Elektronlar çok hızlı hareket ettikleri için, elektronların yerini belirleyemeyiz. Elektronların bulunma ihtimalinin en fazla olduğu yerlere "Elektron Bulutu" denilmektedir.

Elektronların sabit yörüngeleri olduklarından Bohr atom modelinde olduğu gibi katmanlardan bahsetmek zordur. Katman yerine elektron bulutu kullanılmaktadır.

Not: Geçmişten günümüze atom fikrinde birçok değişiklik olmuştur. Atom konusunda herşeyi bildiğimizi söylememiz mümkün değildir. Atom konusunda çalışmalar devam etmektedir.

D- Kararlı Atomlar

Atomlar kararlı yapıda bulunmak isterler. Kararlı yapıda olmaları için 1. katmanda 2, 2. ve 3. katmanda 8 elektron bulundurmalıdırlar.

Helyum 1. katmanda 2 elektronu bulunduğu için kararlı yapıya sahiptir.

Neon ve Argon elementleri de son yörüngelerinde 8 elektron bulundurdukları için kararlı yapıya ulaşmışlardır.

Dublet Kuralı

Atomların elektron dizilimini Helyuma benzetmesine denir.

Oktet Kuralı

2 ve 3 katmanı bulunan elementlerin son katmanındaki elektron sayısını 8 e tamamlamasına oktet kuralı denir.

Elektron dizilimini Neon ve Argona benzetmeleridir.

Atomların Kararlı Hale Gelmesi

Dublet ve oktet kuralına uymayan atomlar elektron alarak veya elektron vererek kararlı hale gelirler.

Oksijen elementinin 8 Proton ve 8 elektronu bulunmaktadır. 2. katmanda bulunan elektron sayısı 6 dır. Oktet kuralına uymak için 2 elektron daha alarak son yörüngesindeki elektron sayısını 8 e tamamlayarak karalı yapıya ulaşır.

E- İyon Nedir

• + veya - yüklü atom yada atom gruplarına iyon denir.
• İyonlar elektrik yükü ile yüklüdür. (Nötr değildir.)
• Atomlar kimyasal bağ yaparken oktet ve dublet kuralına uymak için elektron alı verişi yapar. Bu şekilde iyonlar da oluşur.

Anyon Nedir?

Negatif (-) yüklü iyonlara Anyon denir. Anyon oluşabilmesi için atomun elektron alması gerekir. Anyonların elektron sayısı, proton sayısından fazladır.

Katyon Nedir?

Pozitif (+) yüklü iyonlara Katyon denir. Katyon oluşabilmesi için atomun elektron vermesi gerekir. Katyonların elektron sayısı, proton sayısından azdır.

Not: Katyonun artı yüklü olduğunu hatırlamak için Katyon kelimesinde t harfinden + olduğu anlarız.